ELEKTRONİK TİCARET ARACI HİZMET SAĞLAYICI VE ELEKTRONİK
TİCARET HİZMET SAĞLAYICILAR HAKKINDA YÖNETMELİK

 Giriş, Amaç ve Kapsam
Bilişim teknolojilerinin önemli alt dallarından birisi olan elektronik ticarete (e-ticaret) ilişkin 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da, 07.07.2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 01.07.2022 tarihli ve 7416 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile bir kısım değişiklikler yapılmıştır. İşbu değişikliklerin uygulanmasına yönelik olan “Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik” ise 29.12.2022 tarihli ve Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Yönetmeliğin nihai amacı, etkin ve adil bir rekabet ortamı tesis edilerek elektronik ticaretin gelişimini sağlamaktır. Yönetmeliğin kapsamı elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların yükümlülüklerini, elektronik ticarette haksız ticari uygulamaları, hukuka aykırı içeriği, aracılık sözleşmesini, elektronik ticaret lisansını ve elektronik ticaretle ilgili diğer hususlardan ibarettir.

Yönetmelikte geçen ve ilgili yazımda da sıklıkla kullanacağım 2 kavramın tanımı ise:

Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı (ETAHS): Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcı.
Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı (ETHS): Elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcı.

 Bilgi Verme ve Sipariş

Elektronik ticaret ortamında daha güvenilir ve şeffaf bir pazaryerleri sağlanması ve bu pazaryerlerinde faaliyet gösteren satıcılar hakkında (ETHS) detaylı bilgiye ulaşılabilmesi amacıyla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara, söz konusu işletmelerin ticaret unvanı, işletme adı, tescilli marka adı, Merkezi Sicil Kayıt Sistemi numarası veya vergi kimlik numarası, KEP adresi, elektronik posta adresi gibi tanıtıcı bilgilerini eksiksiz bulundurma yükümlülüğü getirildi. Ayrıca elektronik ticaret Pazar yerinde satış yapan ETHS, belirtilen bilgilerinde herhangi bir değişiklik yaptıkları taktirde, değişikliğin yapıldığı tarihi izleyen günün sonuna kadar, ETAHS’ye durumu bildirmekle yükümlüdür.
ETAHS ise bu bilgilerin güncelliğini ilgili kurumların erişime açık elektronik sistemlerinden, bunun mümkün olmaması halinde ilgilisinden temin ettiği belgeler üzerinden doğrulayacaktır. Bilgilerin güncel olmadığı tespit edildiği taktirde, ETAHS tarafından 3 günlük süre verilecek ve bu süre zarfında da güncellemeyen ETHS’ye yalnızca mevcut siparişleri için aracılık hizmeti sunulacaktır. Bu kapsamda gerek ETHS gerek ETAHS için karşılıklı olarak bilgi verme, doğrulama ve beyan yükümlülüğü getirilmiş olduğunu görmekteyiz.

 Hukuka Aykırı İçerik ve Haksız Ticari Uygulamalar
Kural olarak ETAHS, ETHS tarafından sunulan içerik ve içeriğe konu mal ve hizmete ilişkin hukuka aykırı hususlardan sorumlu değildir. Ancak diğer kanunlarda aksine bir hüküm bulunmakta ise, sorumluluğu söz konusu olabilecektir. ETAHS, ETHS tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması hâlinde, bu içeriği kırk sekiz saati geçmemek üzere gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ETHS’ye ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına gerekçesiyle bildirmekle yükümlüdür.
Yönetmeliğin “haksız ticari uygulamalar” konusunda taviz vermediğini şu cümleden anlıyoruz: “Elektronik ticarette haksız ticari uygulamada bulunulamaz ve aşağıda belirtilen haller her durumda haksız ticari uygulama sayılacaktır”:
• Mal veya hizmet satışı karşılığında ETHS’ye yapılması gereken ödemenin en geç ürün satış bedelinin ETAHS’ye ulaşması ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren 5 iş günü içerisinde bedelin tamamını içerecek şekilde yapılmaması,
• ETAHS tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dâhil olmak üzere ETHS’nin kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması,
• ETHS’nin aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkân sağlayan bir hükmün aracılık sözleşmesinde bulunması,
• ETAHS tarafından ETHS’lere kendi ürün ve faaliyetleri hakkında gerçeğe aykırı ve yanıltıcı açıklama ve bildirimlerde bulunması,
durumları belirtilmiştir.

 Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkı ihlali

Fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline yönelik şikayet başvurusu, aşağıda bahsi geçen hususları içerir şekilde, dahili iletişim sistemi, noter veya KEP aracılığıyla ETAHS’ye yapılacaktır. Bu hususları içermeyen başvurular, işleme alınmayacaktır. Ancak eksiklikler var ise hak sahibine bildirilecek ve giderildiği taktirde yeniden şikayet başvurusuna bir engel söz konusu olmayacaktır.
a) Türk Patent ve Marka Kurumunca düzenlenen hak sahipliğini gösterir tescil belgesi veya Kültür ve Turizm Bakanlığınca düzenlenen bandrol formu ya da 5/12/1951 tarihli ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki meslek birlikleri bakımından faaliyet belgesi.
b) Şikâyette bulunanın gerçek kişi olması halinde adı, soyadı, T.C. kimlik numarası, adres bilgileri, e-posta adresi ve varsa KEP adresi; tüzel kişi olması halinde unvanı, adres bilgileri, e-posta adresi, varsa KEP adresi ve vekil sıfatıyla şikâyette bulunulması halinde vekalet verenin ve vekilin anılan bilgileri ile vekilin temsile yetkili olduğunu gösterir belge.
c) Şikâyet konusu ürünün fikri ve sınai mülkiyet hakkını ihlal ettiğine dair gerekçe ve deliller.
ç) Şikâyete konu ürünü gösterir internet adresi.
d) Şikâyet başvurusu kapsamında sunulan bilgi ve belgelerin gerçeğe aykırı olması durumunda başvuru sahibinin doğacak zararlardan sorumlu olduğuna dair beyanı.

ETAHS, şikayet kendilerine ulaştıktan itibaren 48 saat içerisinde ve gecikmeksizin şikayete konu ürün yayımdan kaldırılacak, bu durumu ETHS ve hak sahibine bildirecektir. Bu kapsamda “gecikmeksizin” gibi bir ifade kullanılması, incelemenin detayı konusunda şüpheye mahal vermektedir.

Öte yandan fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline yönelik şikayet başvurularına karşı itiraz etmek de mümkündür. Elektronik ticaret hizmet sağlayıcı, şikâyetin aksini gösteren bilgi ve belgelere dayanarak, itirazını elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıya sunması halinde, ETAHS itiraz başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren en geç 24 saat içinde şikâyete konu ürünü yeniden yayımlanacaktır.
Şikayette bulunması gereken çeşitli hususlar olmakla beraber, eksiklikleri halinde başvuruların işleme alınmayacağına ilişkin herhangi bir ibare bulunmamaktadır.

Son olarak belirtmek gerekir ki yönetmelikte ilgililerin genel hükümlere dayanarak adli ve idari mercilere başvurma hakları da saklı tutulmuştur.

 Aracılık Sözleşmesi

ETHS ile ETAHS arasında ticari ilişkinin koşullarının şeffaf ve öngörülebilir olması ve büyük bir çoğunluğu mikro ve küçük işletmelerden oluşan pazaryerlerindeki satıcıların haklarının korunması amacıyla aracılık sözleşmelerine ilişkin de düzenleme yapıldı.
Ticari ilişkinin koşulları yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenebilir ancak aracılık sözleşmesi asgari olarak hizmet bedelleri, yapılacak ödemelerin süreleri, aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılmasını gerektiren durumlara, satıcılardan talep edilen bedellere ve bu bedellerin hangi durumlarda farklılaşacağı gibi çeşitli bilgileri de içermelidir.

 Reklam Bütçesi

Aşırı reklam faaliyetleri nedeniyle oluşan olumsuzlukların ortadan kaldırılması amacıyla belirli hadleri aşan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların reklam bütçeleri kısıtlanacaktır. ETAHS’nin, aracılık hizmeti sunduğu ETHS’lere veya üçüncü kişilere, kendi lehine sonuç doğuracak şekilde reklam yaptırmak suretiyle reklam bütçesini aşması durumunda, ETAHS tarafından Bakanlığı yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle reklam harcaması yapıldığı kabul edilir.

 Elektronik Ticaret Lisansı

Pazara yeni giren işletmelerin eşit şartlarda rekabet edebilmesine imkan sağlayabilmek ve belirli büyüklükteki işletmelerin serbest piyasa koşullarını bozucu şekilde faaliyet göstermesini engellemek, e-ticaret sektöründe faaliyet gösteren işletmeleri kamunun gözetim ve denetimi altına almak maksadı ile belirli hadleri aşan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılara lisans alma ve bu lisansı yenileme yükümlülüğü getirilmiştir. Bu kapsamda bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS, büyük ölçekli ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli olup toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret satışlarından elde eden ETHS, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlıktan lisans almak ve lisansını yenilemek zorundadır.

 Denetim

Son olarak belirtmek gerekir ki, bakanlık, bu yönetmelik kapsamında denetim yapmaya, yetkisine giren hususlarla ilgili her türlü bilgi, belge ve defterler ile elektronik kayıtları istemeye, bunları incelemeye ve örneklerini almaya, ilgililerden yazılı ve sözlü bilgi almaya ve denetim sonuçlarını açıklamaya yetkilidir. İlgililer istenilen bilgi, belge ve defterler ile elektronik kayıtlarını, bunların örneklerini noksansız ve gerçeğe uygun olarak vermek, yazılı ve sözlü bilgi taleplerini karşılamak ve gerekli yardım ve kolaylığı göstermekle yükümlüdür.